Visie op homeo­pathie

De hogedrukpan als model

Het model van de hogedrukpan is in 1998 als didactisch middel voor homeopathie-studenten ontstaan. Dit model is bedacht door mij, Hildegard Dijkgraaf, en ondersteunt mijn idee over herstel. Het is een visuele weergave van het ziekteproces en mijn stelling: ‘je kunt alleen van herstel spreken als alle aspecten, die aan de ontwikkeling van de klacht hebben meegewerkt, een plek hebben gekregen in de homeopathische begeleiding’. Deze stelling heb ik in de loop van de tijd ontwikkeld op basis van de evaluatie van praktijkgevallen na verloop van tijd. Het intrigeerde mij dat er dieren waren die na verloop van tijd terugkwamen in de praktijk met dezelfde klacht en andere dieren met vergelijkbare klachten niet. Wat was het verschil in aanpak geweest bij deze dieren?

Het model als didactisch middel

En opeens was het er: het idee van de pan. Terwijl ik les gaf over het verschil tussen voorschrijven op ziektebeeld en voorschrijven op ziekteproces, gebruikte ik een hogedrukpan met stoomwolk als voorbeeld. ‘s Avonds had ik al een mail van een enthousiaste student die voor mij het idee van de pan had omgezet in een digitale afbeelding.

De pan vertegenwoordigt in dit model de constitutie van de patiënt oftewel zijn of haar individuele vertaling van de erfelijke informatie: de basis zoals je in de wieg ligt.
De wolk is de acute of subacute klacht, waarmee de patiënt naar de praktijk komt.

De factoren van buitenaf, die invloed hebben op de constitutie, staan rechts naast de pan vermeld. Zij kunnen de klacht triggeren of beïnvloeden; of een klacht-onderhoudende factor zijn die het herstel kan vertragen of blokkeren.

Het vuurtje wordt door de exogene factoren opgelaaid, wat tot gevolg heeft dat de inhoud van de pan (de ‘constitutionele soep’) op temperatuur komt. Hierdoor ontstaat er voor het organisme de noodzaak om de druk in de pan te verlagen door een wolk te laten ontsnappen.

De pan is niet alleen geschikt als didactisch middel voor studenten, maar ook om patiënten en eigenaren van dieren uitleg te geven over het ontstaan van een klacht en de wijze van aanpak.

Materia medica

De pan maakt inzichtelijk dat bij endogene klachten (lees: klachten van binnenuit) het actuele ziektebeeld, in ieder geval ook de erfelijke factoren en de constitutie een rol spelen in de ontstaansgeschiedenis van de klacht. Hoe groter de wolk, hoe acuter de klacht, hoe hoger de ziektedynamiek en hoe heftiger de klachten.
Deze benadering maakt de keuze van de homeopathische remedie ook wat transparanter. Bij de aanpak van de acute klacht wordt doorgaans gekozen uit de groep van plantaardige en dierlijke middelen. Deze middelen werken, op een paar uitzonderingen na, meestal snel maar ondieper. Echter, zij pakken niet de oorzaak aan.
Daarentegen werken de minerale middelen en bijvoorbeeld de metalen langzamer maar dieper op subacuut en constitutioneel niveau. Met voorschrijven op de wolk alleen wordt de illusie gewekt dat de patiënt hersteld is als de wolk weg is. Echter, bij endogene klachten ontwikkelt het onderliggende pathologische proces zich gewoon verder.

Een praktijkvoorbeeld

Een hond van vier jaar is familiair bekend met vroege artrose. Deze ziekte is ook gediagnostiseerd en wordt begeleid met een plantaardig middel, op het ziektebeeld van kreupelheid met startpijn en verslechtering door rust en te veel beweging. Op dit middel gaat de hond beter lopen met minder pijn. Maar het middel vertegenwoordigt niet het gehele ziekteproces of anders gezegd, het dekt niet alle aspecten die aan de ontstaansgeschiedenis ten grondslag liggen: namelijk de erfelijkheid en de constitutie. Als deze factoren onbehandeld blijven, zal de ontwikkeling van het onderliggende ziekteproces van artrose gewoon doorgaan. Tot wanhoop van de eigenaar en homeopaat en erg vervelend voor het dier. Dieper voorschrijven op de constitutie en de erfelijkheid is nodig.

Met andere woorden: met het plantaardige middel kun je wel de wolk behandelen, maar het pakt de onderliggende oorzaak niet aan. Dieper voorschrijven op de pan zal de onderliggende pathologische ontwikkeling van de klacht vertragen of stilzetten. In hoeverre dit pathologische proces vertraagd of stilgezet kan worden is afhankelijk van leeftijd, erfelijke belasting en leefomstandigheden. Toch is op deze manier altijd winst te behalen.

Het model als voorlichtings­materiaal

In de praktijk blijkt dat dit model prima te gebruiken is om aan de eigenaar uit te leggen welke factoren een rol spelen in de ontstaansgeschiedenis van de klacht en hoe het adviesplan eruit gaat zien: wat doen we homeopathisch gezien nu en wat straks. Als de klacht van binnenuit, (dus vanuit de pan) komt, is voorschrijven op de wolk alleen niet voldoende; er is in de pan alweer een nieuwe wolk in de maak.
Met het model is aan de eigenaar ook uit te leggen wat mogelijke klacht-onderhoudende factoren zijn, die aangepakt kunnen worden om het vuurtje te temperen. Denk hierbij aan adviezen op het gebied van voeding of huisvesting.
Tot slot is dit model handig om te laten zien wat onderdrukking van de klacht betekent: het terugsturen van de wolk in de pan waardoor de situatie daarbinnen alleen maar verslechtert. Het gevolg is dat de levenskracht, in een poging om de versterkte druk in de pan te verlagen, opnieuw een wolk creëert die na verloop van tijd in frequentie, heftigheid en ernst alleen maar kan toenemen.

Conclusie

Het bovenstaande maakt duidelijk hoe belangrijk het is voor het welslagen van een homeopathische begeleiding om voor te schrijven op alle aspecten, die aan de ontwikkeling van de klacht hebben meegewerkt.